Jak prawidłowo wymienić akumulator?

Większość kierowców chciałaby, żeby samochód służył im jak najdłużej, a zamontowane podzespoły nie ulegały awariom, jednak niemal wszystkie części znajdujące się w aucie mają określony czas użytkowania, po którym muszą zostać wymienione. Okres, po którym konieczna będzie wymiana może być różny i zależy od jakości wykonania oraz sposobu eksploatacji – przy odrobinie szczęścia niektóre elementy mogą wytrzymać znacznie więcej niż inne.

W przypadku wielu podzespołów czekanie aż odmówią one posłuszeństwa, może jednak pociągnąć za sobą poważne uszkodzenia, dlatego należy zastąpić je nowymi po określonym czasie lub przejechaniu wyznaczonego limitu kilometrów. W ten sposób trzeba postępować m.in. z paskiem lub łańcuchem rozrządu czy wymianą oleju. Nieco inne podejście obowiązuje przy elementach podlegających normalnemu zużyciu np. w przypadku ogumienia – z pewnością trzeba zmienić opony, gdy bieżnik nie ma już zapewniającej bezpieczeństwo wysokości. Choć dla wielu kierowców bywa to zaskoczeniem, bardzo podobnie jest z wymianą akumulatora. Podczas eksploatacji auta jego sprawność systematycznie maleje, a jeśli samochód jest użytkowany na krótkich trasach i niezbyt regularnie może się zdarzyć, że kłopoty z rozruchem pojawią się nawet przed upływem 5 lat. Przyjrzyjmy się bliżej funkcji, jaką pełni akumulator, zobaczmy, co może wpłynąć na jego żywotność oraz sprawdźmy, w jaki sposób można go prawidłowo wymienić.

Jaką funkcje pełni akumulator i kiedy warto pomyśleć o jego wymianie? 

Akumulator służy w aucie jako magazyn energii, która jest wykorzystywana podczas rozruchu. Jego podstawowym zadaniem jest dostarczenie prądu, który pozwoli na zadziałanie rozrusznika, będącego de facto rodzajem silnika elektrycznego. Podczas „odpalania” silnika rozrusznik musi wprawić w ruch najważniejsze części składowe jednostki napędowej – obrócić wał korbowy sprawiając, że w cylindrach zaczną się przesuwać tłoki, oraz poruszyć wałkiem rozrządu zamykając i otwierając zawory dolotowe i wylotowe. Rolą akumulatora jest również dostarczenie prądu umożliwiającego działanie pozostałych podzespołów niezbędnych do uruchomienia silnika. Zasilania potrzebuje m.in. pompa paliwa, komputer sterujący pracą jednostki napędowej czy układ wtryskowy. Po przekręceniu kluczyka w stacyjce napięcie jest przesyłane również do wielu innych systemów – dezaktywowania zabezpieczeń antykradzieżowych, dostarczenia prądu do czujników poduszek powietrznych, podświetlenia wskaźników na desce rozdzielczej albo zamknięcia centralnego zamka.

Ilość prądu potrzebnego do uruchomienia silnika jest zwykle dość duża i proporcjonalna do pojemności jednostki napędowej i tego, jak wiele układów nowoczesnej elektroniki zostało zamontowanych w pojeździe. Na ogół tzw. prąd rozruchowy wynosi kilkaset amperów, do jego dostarczenia niezbędny będzie sprawny akumulator, mogący wykorzystać większość swej pojemności. Niestety kondycja akumulatora zależy zwykle nie tylko od jego jakości, lecz również od sposobu, w jaki jest eksploatowany. Ładowanie wyrównujące ubytki prądu potrzebnego do rozruchu i podtrzymywania działania układów elektronicznych od alarmu po sprzęt audio jest możliwe albo podczas jazdy, albo po podłączeniu odpowiedniego do rodzaju akumulatora prostownika. Ładowanie w trakcie jazdy przynosi najlepsze skutki wówczas, gdy auto pokonuje dłuższe trasy, najlepiej ze stałą prędkością. W przypadku pojazdów używanych w mieście i na krótkich dystansach zwykle przez większość czasu akumulator pozostanie niedoładowany.

Akumulator, który jest silnie obciążany, a jednocześnie regularnie „niedoładowany” dość szybko będzie tracił swoją pojemność. Kierowcę będą czekały coraz częstsze problemy z uruchomieniem auta. Jest to o tyle kłopotliwe, że nowoczesnego auta nie da się odpalić „na pych” tak, jak samochodu z silnikiem gaźnikowym. W sytuacji awaryjnej trzeba użyć specjalnego urządzenia rozruchowego albo skorzystać z czyjejś uprzejmości i uruchomić pojazd podłączając się za pomocą kabli do innego auta. Choć takie rozwiązanie może doraźnie pomóc, to kłopoty z uruchomieniem silnika powinny skłaniać do sprawdzenia, czy sprawnie działa alternator kontrolując prąd ładowania, a także skontrolować stan akumulatora. Jeśli nie jest on już najlepszy, najkorzystniejszym rozwiązaniem będzie zakup nowego akumulatora.

Wymiana akumulatora krok po kroku

Nowy akumulator powinien być dopasowany pod względem swoich parametrów do auta, w którym ma być zamontowany. Podstawowymi parametrami będzie typ akumulatora – przeznaczony do zwykłego auta lub wyposażonego w system start & stop – oraz pojemność podawana a amperogodzinach (Ah), prąd rozruchowy określany w amperach (A), a także położenie biegunów – „+” z lewej lub z prawej. Kluczowe będą rozmiary, które muszą umożliwić zmieszczenie akumulatora pod maską lub w innym miejscu, gdzie jest on w konkretnym modelu auta zainstalowany. Informacji można szukać w instrukcji auta lub kierować się danymi znajdującymi się na starym urządzeniu, o ile jest to akumulator oryginalny. W razie wątpliwości można skorzystać z wyszukiwarek na stronach internetowych producentów akumulatorów lub sklepów oferujących ich sprzedaż bądź poprosić o pomoc sprzedawcę w specjalistycznym sklepie stacjonarnym.

Wymiana akumulatora w pojeździe bez systemu start & stop lub w hybrydzie jest stosunkowo prosta. W aucie osobowym potrzebne będą do tego podstawowe narzędzia w postaci płaskiego klucza 10 i sztorcowego 13, warto też zaopatrzyć się w kawałek gruboziarnistego papieru ściernego do oczyszczenia klem. Po ustawieniu auta na równiej i płaskie powierzchni oraz zabezpieczeniu go hamulcem ręcznym lub wrzucenie niskiego biegu należy otworzyć maskę i odkręcić nakrętkę na śrubie zaciskającej klemę bieguna „–” używając klucza 10 oraz odłączyć kabel. Następnie należy w ten sam sposób zdjąć przewód z bieguna „+”. Kolejnym krokiem będzie odkręcenie nakrętki mocującej obejmę podtrzymującą akumulator, zwykle pomocny będzie tu klucz 13. Ostatnimi czynnościami związanymi z demontażem jest wyjęcie starego akumulatora z auta oraz oczyszczenie wewnętrznej strony klem papierem ściernym. Żeby zamontować nowy akumulator, trzeba wykonać wszystkie czynności w odwrotnej kolejności. Zaczynamy więc od jego włożenia oraz zamocowania obejmy, następnie podłączamy przewód oznaczony „+” a po nim „–”.

Warto jednak pamiętać, że taki sposób postępowania sprawdzi się wyłącznie w autach starego typu, choć i tu może wywołać pewne zamieszanie związane z rozkodowaniem radia, problemami z autoalarmem lub immobiliserem. By ich uniknąć, najprościej będzie podłączyć na czas wymiany akumulatora zewnętrzne źródło zasilania jeszcze przed odłączeniem klem. W tym celu można wykorzystać np. akumulator rozruchowy. Taka procedura zapobiegnie również problemom z komputerem sterującym autem.

Wymiana akumulatora w samochodach z systemem start & stop

Systemy start & stop są montowane w samochodach osobowych w celu zmniejszenia zużycia paliwa i dostosowania aut do wymagań obowiązujących norm ochrony środowiska. Urządzenia te wyłączają silnik, gdy auto zatrzyma się np. na światłach i błyskawicznie uruchamiają go, gdy tylko kierowca naciśnie pedał gazu. Choć takie rozwiązanie może przyczyniać się do zmniejszenia spalania, to jednocześnie wymaga bardzo dużej ilości prądu, ponieważ w ruchu miejskim silnik może być podczas jednej jazdy uruchamiany nawet kilkadziesiąt razy. Ze względu na tak duże zapotrzebowanie na energię elektryczną w samochodach tego rodzaju instalowane są specjalne rodzaje akumulatorów o większej pojemności. Mogą to być akumulatory EFB (Enhanced Flooded Battery) zakładane w mniejszych pojazdach niższych klas. Wyróżniają się one inną konstrukcją – zastosowano w nich separatory oddzielające poszczególne płyty akumulatora w postaci specjalnej powłoki z poliestru na płycie dodatniej, a także wykorzystano stopy wzbogacone w cynę. W pojazdach o większych wymaganiach instaluje się akumulatory typu AGM (z ang. Absorbent Glass Mat), w których między płytami ołowianymi są umieszczone maty z włókna szklanego lub polimeru, który znajduje się w ich porach. Najczęściej są one montowane w miejscach specjalnie zabezpieczonych przed nagrzaniem lub wentylowanych.

Samodzielna wymiana akumulatora w samochodzie wyposażonym w system start & stop jest w wielu przypadkach niemożliwa bez odpowiedniego oprzyrządowania i grozi uszkodzeniem podzespołów elektronicznych pojazdu, a w najlepszym razie brakiem możliwości uruchomienia silnika. Do zainstalowania akumulatorów używanych w autach z systemem start & stop może być koniecznie podłączenie do magistrali EOBD komputera i wprowadzenie kodu, dzięki któremu oprogramowanie samochodu będzie mogło poprawnie zidentyfikować akumulator oraz ustawić właściwe parametry pracy. Niektóre pojazdy są w stanie samodzielnie rozpoznać zamontowany akumulator, jednak bezpieczniejsze będzie zlecenie montażu odpowiedniemu serwisowi.